Wednesday, May 10, 2023

विरूद्धार्थी शब्द Virudharthi Shabd

 विरूद्धार्थी शब्द Virudharthi Shabd Marathi

Virudharthi-Shabd-Marathi
Virudharthi-Shabd-Marathi

 

1‘अ’ हा उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1.    कुशल X  अकुशल

2.   चल  X  अचल

3.   तुलनीय X  अतुलनीय

4.   दृश X   अदृश

5.   नियमित  X  अनियमित

6.   नित्य  X  अनित्य

7.   नियंत्रित X अनियंत्रित

8.  निश्चित X अनिश्चित

9.   नीती X  अनीती

10. न्याय X  अन्याय

11. पराजित  X  अपराजित

12. परिचित  X  अपरिचित

13. पवित्र    अपवित्र

14. पारदर्शक X  अपारदर्शक

15. पूर्ण X  अपूर्ण

16. पूर्णांक  X  अपूर्णांक

17. प्रकट  X अप्रकट

18. प्रत्यक्ष X  अप्रत्यक्ष

19. प्रमाण  X अप्रमाण

20. प्रसन्न X  अप्रसन्न

21. प्रशस्त  X  अप्रशस्त

22. प्रसिद्ध  X  अप्रसिद्ध

23. प्रामाणिक X  अप्रामाणिक

24. प्रिय  X  अप्रिय

25. मर्यादित X अमर्यादित

26. मूर्त  X  अमूर्त

27. यशस्वी  X अयशस्वी

28. योग्य X अयोग्य

29. लिखित X  अलिखित

30. लौकिक X  अलौकिक

31. रसिक X अरसिक

32. रुंद  X  अरुंद

33.विकारी X अविकारी

34. विचारी  X  अविचारी

35. विभक्त X  अविभक्त

36. विवाहित X  अविवाहित

37. विवेकी X  अविवेकी

38. विस्मरणीय X   अविस्मरणीय

39. विश्वास  X  अविश्वास

40. वैध   X  अवैध

41. व्यवस्थित X  अव्यवस्थित

42. शक्य   X  अशक्य

43. शाश्वत  X  अशाश्वत

44. शांत   X  अशांत

45. शुद्ध  X  अशुद्ध

46. शुभ  X  अशुभ

47. सभ्य  X असभ्य

48. समंजस  X  असमंजस

49. समान X असमान

50. समाधान X असमाधान

51. सफल X असफल

52. समर्थ  X  असमर्थ

53. सहकार  X असहकार

54. सत्य X असत्य

55. साध्य  X असाध्य

56. सामान्य X असामान्य

57. साधारण X असाधारण

58. स्पृश्य  X  अस्पृश्य

59. सुर  X  असुर

60. सुरक्षित X  असुरक्षित

61.  संतुष्ट  X  असंतुष्ट

62.  संतोष X असंतोष

63.  स्थिर X अस्थिर

64.  स्पष्ट X  अस्पष्ट

65. स्वच्छ X अस्वच्छ

66.  स्वस्थ X  अस्वस्थ

67.  हिंसा X  अहिंसा

68.  ज्ञान   X  अज्ञान

69.  ज्ञात  X  अज्ञात

70.  क्षय  X  अक्षय

71.   क्षम्य  X   अक्षम्य

72.   ज्ञानी  X    अज्ञानी

2‘अन्' हा उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1.  अनुभवी X  अननुभवी

2. अपेक्षित X  अनपेक्षित

3. अवधान X   अनवधान

4.  आवश्यक  X  अनावश्यक

5.  आदर X  अनादर

6.  आरोग्य X  अनारोग्य

7.  आवृत  X  अनावृत

8.  आसक्त X  अनासक्त

9.  आस्था X  अनास्था

10. इच्छा   X  अनिच्छा

11.उत्तीर्ण  X  अनुत्तीर्ण

12. उदार  X  अनुदार

13.औरस  X अनौरस 

3    3.‘ना’ हा उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1. कबूल X  नाकबूल

2.खुश  X  नाखूश,नाराज

3.पसंत   X  नापसंत

4.आवड  X  नावड

5.आवडता  X  नावडता

6.पास  X  नापास

7. बाद  X  नाबाद

8.मर्द  X  नामर्द

9.राजी  X  नाराजी

10.लायक X नालायक

11.इलाज X  नाइलाज

4‘नि’, ‘नि:,व ‘दु: हे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1.   रोगी  X  निरोगी

2.  संदिग्ध X  नि:संदिग्ध

3.  स्वार्थी X  नि:स्वार्थी

4.  पापी  X   निष्पापी

5.  अपराधी  X  निरपराधी

6.  आधार X  निराधार

7.  आशा X   निराशा

8.  उपाय X  निरुपाय

9.  उपयोगी X  निरूपयोगी

10. उपद्रवी X  निरूपद्रवी

11.  उत्साही X  निरुत्साही

12. लोभी  X   निर्लोभी

13. व्यसनी X    निर्व्यसनी

14. धनवान  X  निर्धन

15. लक्ष   X  दुर्लक्ष

5‘गैर’, ‘बे’, ‘बिन’, ‘अव’,हे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1.    लागू  X   गैरलागू

2.   समज  X   गैरसमज

3.   सोय  X  गैरसोय

4.   हजर  X  गैरहजर

5.   शिस्त X    गैरशिस्त

6.   शिस्त   X  बेशिस्त

7.   जबाबदार X बेजबाबदार

8.  कायदेशीर  X  बेकायदेशीर

9.  सावध  X  बेसावध

10. सुरेल  X  बेसूर

11.  हिशेबी  X  बेहिशेबी

12.  इमानी  X  बेइमान

13.  पगारी  X  बिनपगारी

14.  चूक  X बिनचूक

15.  कृपा  X   अवकृपा

16.  गुण  X  अवगुण

17.  गुणी  X  अवगुणी

18. मान X  अवमान

6. वेगवेगळे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरूद्धार्थी शब्द

1.    सचेतन  X  अचेतन

2.   सबला X  अबला

3.   सकर्मक  X  अकर्मक

4.   सलग  X अलग

5.   सशक्त  X   अशक्त

6.   सत्पात्र  X    अपात्र

7.   सज्ञान   X   अज्ञान

8.  सकारण   X    अकारण

9.  सदाचार   X     अनाचार

10. सन्मान  X    अपमान

11.  सुशिक्षित X    अशिक्षित

12. सुसह्य  X असह्य

13. सुस्थिर X  अस्थिर

14.सुविचार X कुविचार

15. सुपुत्र  X  कुपुत्र

16. सुविख्यात X  कुविख्यात

17. सुसंगती  X  कुसंगती

18. सुस्वरूप  X  कुरूप

19. सजीव X निर्जीव

20.सदय  X   निर्दय

21. सुसंगत  X   विसंगत

22.स्मरण  X  विस्मरण

23.सुसंवाद  X   विसंवाद

24.सुगम  X    दुर्गम

25.सुगंध   X  दुर्गंध

26.होकार  X नकार

27.सद्गुण  X दुर्गुण

28.सदबुद्धी  X दुर्बुद्धी

29.सुबोध  X  दुर्बोध

30.सुरक्षित  X  असुरक्षित

31. सुलभ  X    दुर्लभ

32. सुदैवी   X   दुर्दैवी

33.सत्कृत्य  X दुष्कृत्य

34.सुकर  X  दुष्कर

35.सुयश  X  अपयश

36.विजय   X  पराजय

37.सुकाळ  X   दुष्काळ

38.सुचिन्ह X  दुश्चिन्ह

39.सुवार्ता X  दुर्वार्ता

40.अतिवृष्टी  X  अनावृष्टि

41.अत्यावश्यक  X  अनावश्यक

42. उत्कर्ष   X  अपकर्ष

43. उत्कृष्ट  X  निकृष्ट

44. उपकार   X  अपकार

45. शुभशकुन  X  अपशकुन

46.स्वकीय परकीय

47. स्वतंत्र X  परतंत्र

48. स्वदेश  X  परदेश

49. स्वातंत्र्य  X  पारतंत्र्य

50. स्वाधीन X पराधीन

51. स्वावलंबी  X  परावलंबी

52. इहलौकिक  X  परलौकिक

53. उन्नती  X  अवनती

54. सुलक्षणी  X  अवलक्षणी

55. नशीबवान कमनशिबी

56. आकर्षक  X   अनाकर्षक

7.अनियमित विरूद्धार्थी शब्द

1. अनुरूप  विजोड

2. अमृत  X   विष

3. अलीकडे  X   पलीकडे

4. अर्थपूर्णनिरर्थक

5. अध्ययन  X  अध्यापन

6. अटक  सुटका

7. अवघड  X   सोपे

8. आठवणेविसरणे

9. आघाडी  X  पिछाडी

10.आशीर्वाद  X   शाप

11.आळशी  X   उद्योगी

12.आकाश  X    पाताळ

13.आत  बाहेर

14. आनंद  दु:ख

15. आरंभ  अखेर,शेवट

16. आसक्ती  विरक्ती

17.  इकडे  तिकडे

18. उदय  अस्त

19. उत्कृष्ट  निकृष्ट

20.उद्घाटन   X  समारोप

21. उपकार  अपकार

22.उपयोगी  निरुपयोगी

23. उघड   X  गुप्त,बंद

24. उच्च   X   नीच

25.उताणा   X   पालथा

26. उद्धट  X   नम्र

27. उधळ्या   X   कंजूष

28. उष्ण   X   थंड,शीतल

29. उंच  ठेंगू,बुटका,सखोल

30. ऊन    X   सावली

31. उलटा   X  सुलटा

32. ओला   X  कोरडा ,सुका

33. अंधार  उजेड

34.कठीण  मऊ,कोमल

35.कडू   X   गोड

36. कच्चा   X  पक्का

37. कडक   X  नरम

38. कृष्ण    X  धवल

39. कृतज्ञ   X  कृतघ्न

40. कृत्रिम   X  नैसर्गिक

41. काळोख  प्रकाश

42. काळा   X  पांढरा,गोरा

43. कोवळे   X   जून ,राठ

44. कौतुक   X   निंदा

45. खरे   X  खोटे

46. खरेदी  X    विक्री

47. खिन्न   X   प्रसन्न ,आनंदी

48. खोल   X  उथळ

49. गच्च   X  सैल,विरळ

50. गतकाळ  भविष्यकाळ

51. गरीब   X   श्रीमंत

52.गिऱ्हाईक   X  विक्रेता

53.गुळगुळीत  खडबडीत,खरखरीत

54.गुरु   X   शिष्य

55. ग्रामीण   शहरी

56. ग्राह्य  X   त्याज्य

57. घट्ट   X   सैल

58. चपळ   X  मंद

59.चढण   X  उतरण

60.चांगले  X   वाईट

61. चूक   X   बरोबर

62. चोर   X  साव

63.जन्म   X  मृत्यू

64. जळणे   X  विझणे

65. जमा   X   खर्च

66. जलद   X  सावकाश

67. ज्येष्ठ   X   कनिष्ठ

68.टंचाई   X   विपुलता

69. टिकाऊ  कमकुवत

70.तरुण   X   म्हातारा

71.  तारक   X   मारक

72. ताजे   X   शिळे

73. तिक्ष्ण   X  बोथट

74. तेजी    X   मंदी

75. तेजस्वी  X   तेजहीन

76. थोर  लहान

77. थोरला   X   धाकटा

78. दाट    X  विरळ

79. दिवस   X   रात्र

80. दीर्घ    X   ऱ्हस्व

81. दुरुस्त   X   नादुरुस्त

82. दुष्ट    X  सुष्ट

83. दूर    X  जवळ

84. देव   X   दैत्य ,दानव ,राक्षस

85. देशभक्त   X   देशद्रोही

86.दोष   X   गुण

87. धीट   X    भित्रा

88. धूर्त   X   भोळा,मूर्ख

89. नफा    X    तोटा

90. नवा    X   जुना

91. नम्रता  X   उद्धटपणा

92. नक्कल   X   अस्सल

93. नशीबवान   X   कमनशिबी

94. नाशवंत   X  अविनाशी

95. निर्भय   X    भित्रा

96. निर्मळ    X    मळका

97. न्यूनता    X     विपुलता

98. पहिला    X   शेवटचा

99. पक्का    X    कच्चा

100. रखर     X     सौम्य

101. प्रचंड    X    चिमुकले

102. प्रगती    X   अधोगती

103. पाप    X    पुण्य

104. पापी    X    पुण्यवान

105. प्राचीन   X   अर्वाचीन

106. प्रारंभ   X   अखेर,शेवट

107. पूर्व   X     पश्चिम

108. प्रेम    X   द्वेष

109. फुलणे   X   कोमेजणे

110. बरे   X    वाईट

111. बलाढ्य    X  किरकोळ

112. बलवान   X   दुर्बल

113. बिंब    X    प्रतिबिंब

114. बुद्धिमान   X  ,मठ्ठ,मूर्ख

115. बोलका    X    अबोल,मुका,मितभाषी

116. भरती    X   ओहोटी

117. भक्कम   X   कमकुवत

118. भव्य      X    चिमुकले 

119. भाग्यवान   X   दुर्भागी,अभागी

120. मर्त्य    X    अमर

121. मंजुळ    X    कर्कश

122. मागचा    X    पुढचा

123. मान    X   अपमान

124. माथा    X    पायथा

125. मालक    X    नोकर

126.मित्र     X    शत्रू

127. मृत      X     जिवंत

128. मैत्री    X    दुष्मनी,वैर,शत्रुत्व

129. मोकळे   X    बंदिस्त

130. मृदु    X    टणक,कठीण

131. मंद     X     जलद

132. रडू    X    हसू

133. रागीट    X      प्रेमळ

134. राजमार्ग    X    आडमार्ग

135. राव      X     रंक

136. रोख      X    उधार

137. रुचकर    X    बेचव

138. लवकर    X   सावकाश

139. लघू    X     विशाल,गुरु

140. लाभ     X    तोटा,हानी

141. लांब     X    आखूड

142. वडीलार्जित    X     स्वकष्टार्जित

143. वर      X     खाली

144. वर     X   वधू

145. विक्षिप्त   X    समंजस

146. वैयक्तिक    X    सार्वजनिक

147. वृद्ध     X    तरुण

148. शहाणा    X     मूर्ख,खुळा,वेडा

149. शीघ्र    X    मंद

150. शाश्वत    X   नश्वर,अशाश्वत,क्षणभंगुर

151. शूर,धाडशी   X    भित्रा

152. शंका   X    खात्री

153. सरळ   X    वाकडे

154. समोर    X   मागे

155. सज्जन    X    दुर्जन

156. सवाल    X    जवाब

157. सनातनी   X   सुधारक

158. सरळ     X    वाकडा

159. संशय     X     खात्री

160. स्तुती    X     निंदा

161. स्वस्त     X     महाग

162. साम्य      X    भेद

163. सुरुवात     X    शेवट

164.सुरेल   X   कर्कश ,भसाडा

165. सुख     X      दु:ख

166. सुंदर    X     कुरूप

167. सुबक     X    बेढब

168. सूर्योदय   X   सूर्यास्त

169. सौंदर्य    X    कुरूपता

170. स्तुती     X     निंदा

171. स्थूल    X   सूक्ष्म

172. स्वर्ग    X    नरक,पाताळ

173. हसणे    X    रडणे

174. हळू    X   जलद

175. हर्ष    X     खेद

176. हार     X   जीत

177. हुशार   X    मठ्ठ

विरुद्धार्थी शब्दांची pdf file डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा.  


7 comments:

  1. खूप छान सर्व विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त पोस्ट शेअर केल्याबद्दल खूप खूप आभार.

    ReplyDelete
  2. खूप छान. धन्यवाद

    ReplyDelete
  3. खूप सुंदर शब्दसंग्रह.

    ReplyDelete
  4. superb useful information.thanks for sharing.

    ReplyDelete
  5. खूप सुंदर

    ReplyDelete

Please do not enter any spam link in the comment box.

"English Speaking Practice":

 1. क्या तुम तैयार हो? Are you ready?  2. तुम क्या कर रहे हो? What are you doing? 3. क्या तुमने खाना खा लिया? Did you eat your meal? 4. क्या...